Katarzyna Swiech
Kumulacja dochodów rodziny jako element polityki podatkowej
STRESZCZENIE
Podatek dochodowy od osób fizycznych w systemie podatkowym odgrywa zasadnicza role, przede wszystkim z uwagi na powszechny charakter. W zwiazku z tym moze byc wykorzystywany do realizacji pozafiskalnych celow opodatkowania. Podatnikami podatku dochodowego od osób fizycznych sa osoby fizyczne uzyskujace dochody i przychody ze zródel wskazanych w ustawie. W szczególnych przypadkach quasi podmiotem podatkowym moga stac sie wskazani czlonkowie rodziny. Poza tym na gruncie ustawy obowiazuje szereg regulacji prawnych majacych istotne znaczenie dla wysokosci swiadczen podatkowych czlonków rodziny. Sa to przede wszystkim przepisy odnnoszace sie do zwolnien i ulg podatkowych. Nie mozna jednak pominac instytucji kumulacji podatkowej, jako bezposrednio wplywajacej na wysokosc podatku dochodowego, w tym czlonków rodziny.
W niniejszym opracowaniu podjeto próbe ustalenia, czy i ewentualnie w jakim zakresie kumulacja dochodów czlonków rodziny na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych moze byc traktowana jako instrument realizacji polityki podatkowej wobec jej czlonków. W tym celu wskazano na funkcje podatków i ich korelacje z zalozeniami polityki prorodzinnej panstwa. Przedmiotem zasadniczej analizy staly sie zasady i w konsekwencji skutki kumulacji dochodów czlonków rodziny w podatku dochodowym od osób fizycznych. Ich charakterystyki dokonano w szerszym kontekscie, obejmujacym odniesienie do zasady sprawiedliwosci podatkowej.
Analiza obowiazujacych rozwiazan prawnych we wskazanym zakresie pozwolila na sformulowanie podstawowego wniosku, ze stosowanie podmiotowej kumulacji podatkowej moze prowadzic alternatywnie do obnizenia lub zwiekszenia ciezaru opodatkowania rodziny. Zauwazalna jest przy tym pewna prawidlowosc: minimalizacja obciazenia podatkowego na skutek stosowania kumulacji jest stosowana tylko na wniosek zainteresowanych podatników. Musza oni przy tym spelnic szereg ustawowych warunków, uprawniajacych do wykorzystania tej techniki opodatkowania traktowanej w kategoriach preferencji podatkowej.
Powyzsze stwierdzenia nie uprawniaja jednak do stwierdzenia, ze polski podatek dochodowy jest istotnie prorodzinny. Wystepuja w nim wprawdzie instytucje nawiazujace do opodatkowania rodziny, ale tylko niejako wtórnie zapewniaja ochrone jej czlonków.