Hanna Filipczyk
O elementach negocjacyjnych w sporach miedzy podatnikami a organami podatkowymi
STRESZCZENIE
Celem tej pracy bylo wykazanie, ze z punktu widzenia przepisów prawa i praktyki spory pomiedzy organami podatkowymi a podatnikami moga wykazywac istotne cechy procesu negocjacyjnego. W owych „negocjacjach bez negocjacji” – gdyz negocjacjami oficjalnie nie nazywanych – pozadane jest przyjecie strategii integratywnej („wygrany-wygrany”). Strategia ta zaklada mozliwosc znalezienia takiego rozwiazania konfliktu niezgodnych interesów, które bedzie korzystne dla obu stron.
Charakter prawny postepowania podatkowego nie wylacza prowadzenia negocjacji w jego ramach. Podjecie negocjacji jest sensowne w przypadkach, gdy przedmiot sporu jest na tyle zlozony, ze organ podatkowy moze odbierac rozstrzygniecie sprawy jako nieoczywiste, a polubowne zalatwienie sprawy w sposób korzystny dla podatnika pozwoli zrealizowac takze interesy organu podatkowego (jak równiez urzednika odpowiedzialnego za sprawe) co najmniej w takim stopniu, w jakim zostalyby one zaspokojone w przypadku innego zalatwienia sprawy.
W sporach rozwazanego rodzaju warto zastosowac sie do (odpowiednio zaadaptowanych) czterech postulatów negocjacyjnych sformulowanych przez R. Fishera, W. Ury’ego i B. Pattona – autorów modelu „negocjacji opartych na zasadach”. Kluczowe jest zwlaszcza zidentyfikowanie interesów organu podatkowego (urzednika) i odniesienie sie do nich (otwarcie lub skrycie) poprzez argumentacje. Jako interesy te w pracy rozpoznano: zgodnosc z prawem rozliczenia podatkowego podatnika, zabezpieczenie interesu majatkowego Skarbu Panstwa, zachowanie wizerunku „dobrego urzednika” w odbiorze wlasnym i innych, zachowanie bezpieczenstwa wlasnego, zachowanie dobrych relacji z podatnikiem. Jak sie okazuje, z interesami tymi koresponduja argumenty uzywane w sporach podatkowych (w przyjetej typologii: argumenty ad rem, argumenty z autorytetu, argumenty z „dobrego podatnika”, argumenty z konsekwencji negatywnego rozstrzygniecia) – wedlug proponowanego w pracy wzorcem.
Pozytywnym rezultatem negocjacji pomiedzy podatnikiem a organem jest satysfakcjonujace obie strony porozumienie, ujete nastepnie w oficjalne ramy decyzji podatkowej. Jednakze nawet ich wynik negatywny nie czyni poczynionych wysilków niecelowymi – sam proces daje bowiem stronie pewne korzysci.
Procedury oparta na uzgodnieniach (negocjacjach) zostala przewidziana w projekcie ustawy „Przepisy ogólne prawa administracyjnego”. Wedlug projektu instytucja umowy administracyjnej ma byc stosowana równiez w sprawach podatkowych.
Ujecie sporu z organem podatkowym jako gry negocjacyjnej i wykorzystanie narzedzi wypracowanych w teorii i praktyce na potrzeby tej gry sprzyja skutecznosci strategii podatnika i zwieksza jego szanse na wygrana w sporze.